دانلود کتاب شرح چغمینی

«الملخص فى الهیئه» تصنیف محمود بن محمد چغمینى خوارزمى است. این کتاب را تعدادى چند از ریاضى دانان اسلامى شرح کرده اند، یکى از کسانى که بر شرح کتاب مزبور توفیق یافت، موسى بن محمود معروف به قاضى‏ زاده‏ رومى است که شرح وى را بر دیگر شروح، برترى و مزیت خاصى است. لذا عبارت «شرح چغمینى» منصرف به شرح قاضى‏ زاده‏ رومى است.

این شرح از جمله متون درسى حوزه علمیه در فن هیئت بوده است و در دوره ابتدایى نجوم و هیئت قرار داشته است. بر این کتاب بیش از 30 تعلیقه و حاشیه نوشته شده است، از جمله فاضل محقق عبدالعلی بیرجندی، سیدشریف جرجانی، علامه حسن زاده آملی و ... براین کتاب ، حواشی و تعلیقات نوشتند.

می توانید برای اولین بار در اینترنت، نسخه نفیس خطی این کتاب را از سایت قاصدون دریافت کنید.

دانلود کتاب شرح چغمینی:

کانال تلگرام آموزش علم نجوم و هیئت

کانال تلگرام آموزش گام به گام علم نجوم و هیئت بر اساس مبنای قدماء،
به زبان ساده
کاری از سایت قاصدون

.

آدرس کانال:

https://telegram.me/amoozesh_nojoom

به مناسبت دحو الارض: ارض در اصطلاح قرآن

در اصطلاح منجمین ارض بر کره خاک گفته می شود که آب بر اکثر آن احاطه دارد ، اما به این معنی در قرآن نیامده است ، هر چه ارض در قرآن در قرآن دیده ایم مراد سطح خاک و خشکی آنست یا قطعات آن (نه کل کره زمین)، بلکه کوه ها هم از مفهوم ارض خارجند «یوم ترجف الارض و الجبال» ( مزمل ۱۴) « و حملت الارض و الجبال» ( حاقه ۱۴) خداوند زمین را در مقابل کوه قرار داده است ، زمین می لرزد و کوه هم می لرزد. «و ألقی فی الارض رواسی» گذاشت(القی) یعنی آفرید در زمین کوهها. 

منبع: دروس هیئت ، درس 52، حضرت علامه حسن زاده آملی

بنابراین مطلب دحو الارض به معنای گسترده شدن خشکی در کره زمین است (والارض بعد ذلک دحاها) که در روز 25 ذی القعده آب که کره را احاطه کرده بود، از کعبه شروع به خشکیدن میکند. و این مطلب باید با بحث بسیار شریف و عرشی رتق و فتق تلفیق شود و بحث و بررسی گردد. که به حقیقت باید گفت اگر "رساله رتق و فتق" حضرت علامه حسن زاده آملی در جهان بررسی و انتشار بیابد غوغایی در عالم علم ایجاد می کند...

فیلم فوق العاده: سیری در نظام هستی از زمین تا بی نهایت

نظام هستی که مخلوق خداوند است، همانند او نامحدود است و بشر حدی برای آن (و لو در عالم ماده) نمی یابد و از عظمت و وسعت آن انگشت تعجب به دهان می گیرد.

قسمتی از یک مستند را آماده کرده ایم که در آن سفری خیالی در نظام هستی خواهید داشت، سفری که از زمین شروع می شود و به آخرین فضایی که بشر به آن رسیده ختم می شود و در آخر تصویری بسیار جالب از عالم را نمایش می دهد. انسان می بیند که از نظر جسمانی چقدر در این عالم، کوچک و ناچیز است، اما از جهت روحانی و عقلانی اش، هرگز عالم با همه وسعتش قابل مقایسه با او نیست...

پیشنهاد می کنیم این فیلم 10 دقیقه ای را از ببینید.

مشاهده فیلم

دانلود فیلم (45 مگابایت)

جا دارد این حدیث از امام باقر علیه السلام را نقل کنیم:

 گویا تو میبینی که خداوند فقط این یک جهان را خلق نموده است یا می پنداری که خداوند عز و جل غیر از شما بشری را نیافریده است؟ بله به خدا قسم، خداوند تبارک و تعالی هزار هزار عالم و هزار هزار آدم آفرید، و تو در آخر آن عوالم قرار دادی و آن عالم آدمیان است.

و مولوی در مثنوی چه خوش سروده است:

آسمان ها و زمین یک سیب دان

کز درخت قدرت حق شد عیان

تو چو کرمی در میان سیب در

از درخت و باغبانی بی خبر

تماشای شهاب باران برساوشی را از دست ندهید

حضرت علامه حسن زاده آملی:

من و ماه و شبانگاه و ستاره

به روى یکدگر اندر نظاره

 مرا با شاهدان آسمانى

 به شبها بود بس راز نهانى

هرسال از تاریخ ۲۶ تیر ماه تا ۲ شهریور (۱۷ جولای تا ۲۴ آگوست) شهاب‌باران برساوشی نمایشی خیره‌کننده را در آسمان شب‌های زمین به اجرا می‌گذارد، نمایشی که نقطه اوج آن چهارشنبه و پنجشنبه،‌ ۲۱ و ۲۲ مرداد ماه خواهد‌بود.

براساس گزارش سایت ساینس الرت، رصد‌گران نیمکره شمالی می‌توانند در روزهای اوج این شهاب‌باران نزدیک به 100 شهاب آسمانی را در هر ساعت مشاهده کنند، البته درصورتی که در منطقه‌ای تاریک و به دور از آلودگی‌های نوری باشند.

مشاهده شهاب‌باران امسال برای اولین بار از سال 2010 تاکنون آسان‌تر شده، زیرا نقطه اوج این رویداد یک شب پیش از طلوع ماه جدید خواهد‌بود،‌ به بیانی دیگر رصد‌گران می‌توانند از نبود نور ماه در پس‌زمینه شهاب‌باران اطمینان داشته‌باشند.

نام برساوشی برگرفته از نام صورت فلکی برساوش است که منشا این شهاب‌باران به نظر می‌آید،‌ به بیانی دیگر زمان آغاز این شهاب‌باران وقتی به آسمان نگاه می‌کنید به نظر می‌آید شهاب‌ها از صورت فلکی برساوش به سوی زمین روانه شده‌اند اما درحقیقت این شهاب‌باران ناشی از ذرات رها شده از ستاره دنباله‌دار 109/Swift-tuttle است که در بخش‌های داخلی و خارجی سامانه خورشیدی در نوسان است.

به گفته متخصصان اخترشناسی بهترین زمان برای رصد شهاب‌باران در نیمکره شمالی پس از نیمه شب 21 یا 22 مرداد ماه است. برای رصد شهاب‌ها نیازی به تجهیزات گران قیمت و پیچیده نخواهد بود زیرا شهاب‌های شهاب‌باران برساوشی معمولا به اندازه‌ای درخشان و بادوام هستند که با چشم غیر مسلح نیز می‌توان به راحتی آنها را مشاهده کرد. 

در نقطه اوج این شهاب‌باران 60 تا 100 شهاب در ساعت با سرعت 209 هزار کیلومتر بر ساعت با اتمسفر زمین برخورد کرده و می‌سوزند. نکته جالب درمورد این اجرام کیهانی ابعاد کوچک آنها است،‌زیرا این سنگ‌ها بسیار کوچک بوده و چند گرم وزن دارند. 

دو خاطره از علامه حسن زاده آملی درباره استخراج زمان کسوف و عید فطر

دو خاطره (قبل از انقلاب اسلامی) به قلم حضرت علامه حسن زاده آملی در باره استخراج زمان کسوف و عید فطر:

بنده در نه سال از سنه 1337 شمسى تا سنه 1345 تقویم -یعنى سالنامه- استخراج کرده‏ ام. و مأخذ استخراجم زیج بهادرى و زیج الغ بیکى و نسخه‏اى از تسهیل زیج محمّد شاهى بوده است.
 یکى از استادان ریاضى آن زمان دانشگاه تهران که چند سالى است از این نشأت رخت بربسته است در دو واقعه، آشکارا مرا تکذیب کرد که در هردو واقعه صحّت محاسبه من به وقوع پیوست. یکى واقعه کسوفى بود که یک روز یا دو روز قبل از روز وقوع آن در روزنامه اطلاعات وقوع آن را یعنى صحّت محاسبه مرا تکذیب کرده است، و چون کسوف به وقوع پیوست و صحّت محاسبه ما به منصّه ظهور رسید، در فرداى آن روز، در همان روزنامه عذرخواهى کرده‏اند، و ما نیز به احترام اعتذار اعتراضى ننموده ‏ایم. و آن کسوف را جز بنده هیچ‏ مستخرجى خبر نداده بود که بنده متفرد بودم.

واقعه دوم موضوع رؤیت هلال ماه شوالى بود که باز بنده متفرد بودم که ماه مبارک رمضان سلخ ندارد، چون تقویم‏ ها منتشر شده‏ اند، مرحوم استاد آیة الله آقا شیخ محمد تقى آملى به من فرمود: شما یک نفر موافق ندارید، همگى ماه مبارک امسال را تمام مى ‏دانند. عرض کردم من هلال شوال را هم از زیج بهادرى و هم از زیج الغ بیکى به چهارده افق ایران استخراج کرده ‏ام، در نتیجه هلال شوّال در غروب 29 ماه مبارک رمضان در همه این آفاق قابل رؤیت است چنانکه معلوم خواهد شد، و بحمد الله چنان بوده است که به عرض رسانده ‏ایم. در آن زمان مرحوم آیة الله کاشانى رئیس مجلس بود و لکن هیچوقت به مجلس نمى ‏رفت، و دیدار با ایشان و گزارشهاى امور مجلسى در منزلش در پامنار تهران صورت مى‏ گرفت. بدین مناسبت در همان روز عید فطر آن استاد ریاضى معهود با تنى چند به حضورش رسیدند.
مرحوم آقاى کاشانى به او گفت: چطور شده است که فقط یک طلبه ما درست استخراج کرده است؟ آن استاد ریاضى در جوابش این شعر سعدى را خوانده بود:

   گاه باشد که کودک نادان‏         بغلط بر هدف زند تیرى‏

من به تفصیل مشخّصات هلال مذکور را مطابق آفاق یاد شده از دو زیج نام برده با خطاب محترمانه و مؤدّبانه به آن استاد ریاضى به مدیر آن روز اطلاعات داده ‏ام، و لکن از قبول آن خوددارى کرد. و بالأخره قسمتى از آن را روزنامه وظیفه آن روز که هنوز شهرت چشمگیرى کسب نکرده بود به چاپ رسانده بود. شگفت این‏که در ماه مبارک سنه بعد آن من متفرد در سلخ بودم و دیگران متفق که سلخ دارد، و صحّت محاسبه ما به وقوع پیوست که در هیچ ‏جاى ایران ادّعاى رؤیت هلال در غروب 29 رمضان نشد و دو سه واقعه دیگر نیز مشابه همین وقایع پیش آمده است‏.

تصویر 1.5 میلیارد پیکسلی از کهکشانی که توسط یک مسلمان کشف شد

عبد الرحمن صوفی از منجمین بزرگ مسلمان است که کتابهایی مانند "صور الکواکب" و "سیصد و هشتاد و شش باب درباره اسطرلاب" نوشته است.(1) او اولین کسی است که در سال 334 هجری قمری مجموعه ستارگانی را کشف و رصد کرد که امروزه به نام "کهکشان آندرومدا" معروف شده است و از آن به عنوان ابر کوچک نام برد. این کهکشان بیش از 40000 سال نوری(2) از ما فاصله دارد. واقعا جای تحسین دارد که در بیش از 1000 سال پیش دانشمندان مسلمان با آن امکانات محدود خود، امثال این کهکشان ها را، آن هم با این مقدار فاصله رصد کرده اند.

حال تلسکوپ هابل از کهکشانی که یکی از علمای ما کشف کرده است، تصویری با کیفیت بسیار بالا (1.5میلیارد پیکسل)، به صورت پانامورا تهیه کرده است که بیش از 100 میلیون ستاره را با گرافیک و وضوح عالی نمایش میدهد. این تصویر آنقدر بزرگ است که برای دیدن آن در سایز واقعی نیاز به ۶۰۰ تلویزیون فول‌ اچ‌دی در کنار یکدیگر است.(3)

** برای مشاهده آنلاین این تصویر دیدنی به این صفحه بروید و زوم کنید. **

دانلود کتاب اکر ثاوذوسیوس

کتاب اُکَر ثاوذوسیوس به قلم محقق خواجه نصیر الدین طوسی از متون درسی حوزه علمیه در علم هندسه و مثلثات کروی بوده است، گر چه متاسفانه هم اکنون علوم در حوزه علمیه تحجیر شده اند. این کتاب نفیس را در قالب یک فایل PDF درخدمت شما قرار دادیم، لازم به تذکر است که این کتاب نسخه ای خطی و به زبان عربی است و نیاز به تدریس استاد حاذق در فن دارد.

وصف این کتاب از زبان حضرت علامه حسن زاده آملی:

"تحریر أکر ثاوذوسیوس‏ معروف درسى که در حوزه‏ هاى علمیه تدریس مى ‏شود بقلم محقق خواجه نصیر الدین طوسى است... «تحریر أکر ثاوذوسیوس‏» در ترتیب دروس ریاضى حوزه‏ ها در رتبه دوم قرار گرفته است، یعنى پس از «تحریر اصول اقلیدس»، «تحریر أکر ثاوذوسیوس‏» خوانده مى‏ شود. و این جانب در حوزه علمیه قم یک دوره کامل به تدریس آن توفیق یافت و نسخه‏ هاى متعدد از آن تحصیل کرده است و نسخه‏ اى از آن را با مقابله دقیق در اثناى تدریس به تصحیح کامل در تصرف دارد و یک دوره بر آن تعلیقات و حواشى دارد." (1)

دانلود کتاب اکر ثاوذوسیوس:

هزار هزار عالم و هزار هزار آدم

المروی عن الامام محمد الباقر علیه السلام: لعلک تری أن الله عزوجل انما خلق هذا العالم الواحد! أو تری أن الله عزوجل لم یخلق بشرا غیرکم؟ بلی و الله، لقد خلق الله تبارک و تعالی ألف ألف عالم، و ألف ألف آدم، و أنت فی آخر تلک العوالم و اولئک الآدمیین. انتهی.

(ترجمه: از امام باقر علیه السلام روایت شده است: گویا تو میبینی که خداوند فقط این یک جهان را خلق نموده است یا می پنداری که خداوند عز و جل غیر از شما بشری را نیافریده است؟ بله به خدا قسم، خداوند تبارک و تعالی هزار هزار عالم و هزار هزار آدم آفرید، و تو در آخر آن عوالم قرار دادی و آن عالم آدمیان است)

و فی الدفتر الرابع من المثنوی للعارف الرومی:

آسمان ها و زمین یک سیب دان

کز درخت قدرت حق شد عیان

تو چو کرمی در میان سیب در

از درخت و باغبانی بی خبر

و قال الامیر خسرو الدهلوی:

تو پنداری جهانی غیر از این نیست؟

زمین و آسمانی غیر از این نیست؟

چو آن کرمی که در گندم نهان است

زمین و آسمان و وی همان است

شنیدستم که هر کوکب جهانی است

جداگانه زمین و آسمانی است

...

منبع: شرح منظومه با تعلیقات علامه حسن زاده آملی، جلد1، صفحه 122

دانلود درسنامه آموزش نجوم و هیئت

وبلاگ شریف کشکول علوم طی دروسی سلسله وار، به تدریس ساده و روان علم نجوم و هیئت پرداختند که این دروس مطابق با هیئت قدماء و بر اساس کتاب شریف "دروس هیئت و ریاضی" حضرت علامه حسن زاده آملی است که به فرموده ایشان تا حدود صفحه 60 این کتاب است.

بر آن شدیم ضمن تقدیر و کسب اجازه از مدیر محترم این وبلاگ، این دروس را که تا حال 29 جلسه است، در قالب یک فایل pdf جمع آوری کنیم که حدود 95 صفحه شده است و مناسب مبتدیانی مثل بنده نیز میباشد.

باشد که با فراگیری این علوم بیشتر به حقایق و اسرار عالم پی ببریم و در نهایت به هدف این علوم برسیم که به تعبیر جناب خواجه نصیرالدین طوسی: (من لم یعرف الهیئه و التشریح فهو عنین فی معرفه الله تعالی) که هر کس علم هیئت و تشریح را نداند، در معرفت خداوند عنین و ناقص است.

نکته1: باید درباره هیئت بطلمیوسی عرض کنیم که برخی بر این پندارند که این مکتب میگوید که زمین ثابت است و خورشید و سایر کواکب به دور زمین میگردد، حال آنکه حرف این است که در هیئت بطلمیوسی در مقام محاسبه وقایع نجومی، زمین را به عنوان مرکز میگیرند تا محاسبات نجومی را بر این اساس انجام دهند، نه اینکه این حرف سخیف را بزنند و بگویند زمین ثابت است و سایر ستاره ها متحرک. و در مقام محاسبات نجومی این روش، به مراتب دقیقتر از نجوم امروزی است.

نکته2: البته بین علم هیئت و نجوم فرق وجود دارد که ما در بیان آن نبودیم و هر دو را در این درسنامه به یک معنا به کار برده ایم.

برای مطالعه ی دو درس از این درسنامه به عنوان نمونه به اینجا بروید