"الفیه" کتاب معروف ابن مالک در علم صرف و نحو است که این دو علم را به صورت شعر و در حدود 1000 بیت آموزش می دهد. شاید بتوان گفت این کتاب از همه کتب دیگر ادبیات عرب، بیشتر در معرض شرح شارحان قرار گرفته است و ادبای زیادی از جمله سیوطی و اشمونی و مکودی و ابن ناظم و ابن طولون و... در صدد شرح آن بر آمدند. مرسوم بوده که طلاب حوزه علمیه این اشعار این کتاب را حفظ می کردند.
میتوانید این کتاب ادبیاتی را برای گوشیهای موبایل با فرمت آندروید دریافت کنید:
همه ما روزانه لغات و کلمات زیادی را می شنویم و خیلی از کلمات به خاطر اینکه زیاد برای ما تکرار شده اند، دیگر به معنای اصلی آن توجه نمی کنیم و مفهومی کلی از آن در ذهنمان پدیدار می شود، در حالی که باید در تک تک الفاظ و کلمات دقت کنیم. این روزها نام تروریست های تکفیری و وهابیت تکفیری و امثال این ها را زیاد می شنویم و همان طور که گفتم مفهومی عام از این کلمه به ذهنمان می آید و شاید معنای وهابی های کافر و بی دین را از این کلمه برداشت کنیم، اما تا به حال به معنای لغوی و عمیق این کلمه توجه نکرده ایم.
برای فهم معنای کلمه "تکفیر" باید مطلبی را از ادبیات عرب نقل کنیم:
زبان عربی زبانی با لطافتهای بسیار زیاد است. کلماتی با حروف کم و معنای عمیق دارد، جملاتی کوتاه و مفاهیم ژرف دارد. و به نص قرآن کریم (لسان عربی مبین) است و لذا باید در ترجمه و انتقال معانی از عربی به سایر زبان ها دقت و ظرافت خاصی را به کار برد. در این مطلب قصد داریم جمله ای عربی را با توجه به این لطافت و ظرافت و با اسناد به کتب اصیل ادبیات عرب معنا کنم.
معمولا در ترجمه جمله حضرت زینب سلام الله علیها که فرمودند: (ما رأیت الا جمیلا) اینگونه ترجمه میکنیم که (من به جز زیبایی چیزی ندیدم). اما وقتی دقتی در الفاظ و کلمات کنیم، معنا و مفهوم دیگری استنباط می شود.
برای فهم معنای صحیح این عبارت به کتاب البهجه المرضیه سیوطی که هر شخصی برای فهم دقیق زبان عربی باید آن را بخواند، مراجعه میکنیم. در این کتاب در باب "ابنیه اسما الفاعلین و الصفات المشبهه"، تک تک وزن های صفت مشبهه را نام می برد تا این که به وزن فعیل میرسد و میگوید:
"و فَعل بسکون العین اولی و فعیل بفعُل بضمها من فاعل و غیره کالضخم و الفعل ضخُم و الجمیل و الفعل جمُل."
یعنی: ساختن صفت مشبهه با وزن فَعل با سکون حرف عین و وزن فعیل، که از فعلی با وزن "فَعُل" ساخته میشود بهتر از وزن فاعل و غیر فاعل است. به تعبیر آسانتر صفت مشبهه اگر از فعلی با وزن فعُل مشتق شده باشد بر وزن فُعل و فعیل می آید. مثل ضُخم و جمیل.
پس فهمیدیم که جمیل صفت مشبهه است و صفت مشبهه شبه فعل است یعنی مثل فعل داخلش ضمیری دارد، بر خلاف مصدر و اسم مصدر که دارای ضمیر نیستند.
نتیجه:
