شعر "یا علی" از علامه حسن زاده آملی

قصیده یا علی از حضرت علامه حسن زاده آملی که هر بیت آن ناظر به آیات و روایات در مورد حضرت امام امیرالمومنین علی وصی علیه السلام است:

قلم از نعمت سخندانى‏

آمده بر سر سخنرانى‏

زآب کوثر بشست صورت لوح‏

بهر تحریر وصف انسانى‏

که پس از ختم انبیا احمد

مى نیابى بسان او ثانى‏

         شویم از مشک و از گلاب دهن‏

گویم اى نور پاک یزدانى‏

محور دائرات ادوارى‏

مرکز حکمت و جهانبانى‏

لنگر کشتى جهانهایى‏

کهکشان سپهر امکانى‏

بحر لطف و سخا و ایثارى‏

ابر نیسان جود و احسانى‏

کوه حلم و وقار و تمکینى‏

سد طوفان جور و طغیانى‏

روح شهر ولایت رجبى‏

سر ماه رسول شعبانى‏

هم که شهر الله مبارک را

لیلة القدر با همه شانى‏

آب اکوان و ام امکانى‏

طوبى و سدره اى و رضوانى‏

رق منشور ماسوى اللهى‏

نور مرشوش عین اعیانى‏

بر همه کائنات مولایى‏

که ولى خداى سبحانى‏

غزل مهر مهرویان علامه حسن زاده آملی

ار نباشد سوز دل را چه سودى داشتن

‏ بهر امید ثمر باید شجر را کاشتن

‏ سینه مى باید بود گنجینه اسرار حق

‏ ور نه انبانى در او اوهام را انباشتن

‏ نور دانش بینش ذاتست و تو گرد آورى

‏ آنچه را در عاقبت مى بایدش بگذاشتن

‏ مردمى چبود بنزد مردم دانا سرشت‏

 پرچم علم و عمل را بى ریا افراشتن

‏ خر دلى شر را به خیر محض چون دارى روا

 بدگمانى را چرا در کار حق انگاشتن

‏ مهر مهرویان حسن را دین و آیین است و بس

‏ کفر باشد مهر مهرویان ز دل برداشتن‏

گریه و خنده ی خاک

این همه حالات و تطورات انسان همه از افاضه حق است، "و انه هو اضحک و ابکی". و الا خاک کجا و گریه و خنده کجا؟ قبض و بسط کجا؟ 

مولوی در دیوان شمس چه نیکو فرمود:

معنای شریف صله رحم

حضرت علامه حسن زاده آملی:

رحم انثى را به فارسى زهدان گویند، چه اینکه «زه» به معناى نطفه و بچه و فرزند است، و «دان» در حال ترکیب افاده ظرفیت کند مانند قلمدان.

طبیعت در حقیقت رحم است- یعنى رحم اسمى براى حقیقت طبیعت نیز است چه اینکه هر محصول و مولود طبیعى اعمّ از معدنى و نباتى و حیوانى و انسانى و غیرها در این رحم پرورده مى‏ شوند، و آدمى سرمایه سعادت جاویدانى را در این رحم کسب مى‏ کند.

در حدیث نبوى از حق تعالى حکایت شده است که فرمود: «أنا اللّه و أنا الرحمن خلقت الرحم و شققت لها اسما من اسمی فمن وصلها وصلته و من قطعها قطعته». (ترجمه: من الله و من رحمان هستم، رحم را آفریدم... هر کس با آن رحم صله داشته باشد من با او صله دارم و هر کس آن را قطع کند من با او قطع می کنم.)

و در حدیث دیگر آمده است: «قال الله لها: من وصلک وصلته و من قطعک قطعته».

پس باید به یک معناى لطیف و شریف صله رحم در این مقام توجّه داشت که صله آن معرفت به علوّ مکانت و تفخیم قدر آن است چه اینکه انسان در این رحم- که مراد طبیعت است- متکوّن شده است، کسب معارف مى ‏کند و با تحصیل دو بال علم و عمل به مدارج والا ارتقا مى ‏یابد؛ و قطع آن- اعنى قطع رحم- که طبیعت مراد است- از دراء آن و بخس حق آن و کفران و ناسپاسى کردن بدین نعمت گرانمایه و قدر آن ناشناختن است. و چون طبیعت نعمت عام الهى است از رحمت رحمانى مشتق است نه از رحمت رحیمى.

...

در وصف طبیعت گفته‏ ام:

مکن این نکته را از من فراموش‏ مپندارى طبیعت هست خاموش‏

 طبیعت تاروپودش جنب و جوش است‏ خموش است و همى اندر خروش است‏

 چه خوش رنگ است آرنگ طبیعت‏ چه خوش وزن است آهنگ طبیعت‏

 طبیعت مخزن اسرار هستى است‏ بیان دفتر ادوار هستى است‏

 طبیعت همچو تو باهوش و گویاست‏ به راه خویشتن پویا و جویاست‏

 سکوت او بود راز نهانى‏ از این رازش چه دانى و چه خوانى‏

 چه گویم از افول و از فروغش‏ چه گویم از غروب و از بزوغش‏

 طبیعت هست دائم در جهیدن‏ براى رتبه بهتر رسیدن‏

 طبیعت خود رحم مى ‏باشد اى دوست‏ ز رحمن است مشتق و چه نیکوست‏

 مکن قطع رحم مى ‏باش هشیار عزیزم حرمت مامت نگهدار

طبیعت یکسره عشق و شعور است‏ طبیعت طلعت الله نور است‏

 برو برخوان «اتینا طائعین» را جواب آسمانها و زمین را

 بیا اندر طبیعت بین خدا را پدیدآرنده ارض و سما را

 در این باغ طبیعت اى دل آگاه‏ ز هر شاخى شنو «إنّى أنا الله»

 در این باغ دل را یک ورق نیست‏ که تاروپودش از آیات حق نیست‏

 نما گشتى در این باغ الهى‏ نمایندت همه اشیاء کما هى‏

دانلود دیوان اشعار حاج ملا هادی سبزواری

دیوان اشعار جناب حاج ملا هادی سبزواری متخلّص به "اسرار" شامل غزلیات، رباعیات، ساقی نامه و ترجیع بند است. فایل این کتاب ارزشمند را در قالب یک فایل pdf در خدمت شما قرار داده ایم که علاوه بر دیوان، شامل شرح حالی از ایشان نیز می باشد:

***

دلدار چو مغز است و جهان جمله چو پوست

ناید بنظر مرا بجز جلوۀ دوست

مردم ره کعبه و حرم پیمایند

در دیدۀ اسرار همه خانه اوست

 

شعری زیبا از علامه حسن زاده آملی درباره نماز

شعری از حضرت علامه حسن زاده آملی در پیرامون نماز:

اشتری را دید موشی بی خرد

میل آن کرده که در لانه اش برد

در دهن بگرفت خود افسار آن

هم شتر بودی پی موشک روان

تا رسیده در دم سوراخ موش

با زبان حال گفت آن تیزهوش

موشکا این خانه نبود در خورم

کی توانم اندر این خانه روم

کی شتر در خانه ات گنجد بگوی

بهر این خانه دگر کس را بجوی

یا که دیگر خانه بگزین این زمن

کان همی باشد سزاوار چو من

ای برادر یا نمازی می گذار

کو بود اندر خور پروردگار

یا که معبود دگر پیدا نما

کاو سزاوار نمازت باشدا

غزلی از علامه حسن زاده آملی تقدیم به حافظ شیرازی

حضرت علامه حسن زاده آملی:

در 31 خرداد 1346 ه.ش به جناب خواجه حافظ رضوان الله علیه که در واقعه ای روحانی نورانی دستورهایی به این کمترین ارائه فرموده است، تقدیم داشته ام:

خوش نکته فرمودی به من آقا به چشم آقا به چشم
هم راه بنمودی به من آقا به چشم آقا به چشم
گفتی که از خمخانه عشّاق می باید همی
شویی دل و دست و دهن آقا به چشم آقا به چشم
گفتی که باید باشدت در کنج عزلت جای تو
دور از شما و ما و من آقا به چشم آقا به چشم
گفتی سحرها بایدت از ذکر یا ربّ یا ربت
زنده بداری جان و تن آقا به چشم آقا به چشم
گفتی که باید دائما اندر حضور یار بود
اعراض کرد از اهرمن آقا به چشم آقا به چشم
گفتی که باید دائما چون مور اندر کار بود
تا مور گردد کرگدن آقا به چشم آقا به چشم
گفتی که اندر خار و خس باید بیابی آنچه را
یابی ز سرو و یاسمن آقا به چشم آقا به چشم
گفتی که قرآن سفره ی پر نعمت یزدان بود
نی گفته های برهَمَن آقا به چشم آقا به چشم
گفتی چراغ راه تو باشد علی و آل او
نی بوالحسین و بوالحسن آقا به چشم آقا به چشم
گفتی مگو دورم که این یار است با تو هر دمی
هم همدم و هم هم سخن آقا به چشم آقا به چشم
گفتی جز او معبود نه بلکه جز او موجود نه
اسمی است از دشت و دمن آقا به چشم آقا به چشم
گفتی بلی گو و نعم، کاین شرط راه سالک است
دوری گزین از لا و لن آقا به چشم آقا به چشم
گفتی که با صدق و صفا از جان و دل گویی خدا
یابی مرادت ای حسن آقا به چشم آقا به چشم

شعری بسیار زیبا از مولوی در بیان آثار روزه

شعر زیر از جناب مولوی است که در بیان آثار صیام (روزه گرفتن) است:
می بسازد جان و دل را بس عجایب کان صیام
گر تو خواهی تا عجب گردی عجایب دان صیام
گر تو را سودای معراج است بر چرخ حیات
دان که اسب تازی تو هست در میدان صیام
هیچ طاعت در جهان آن روشنی ندهد تو را
چون که بهر دیده دل کوری ابدان صیام
چون که هست این صوم نقصان حیات هر ستور
خاص شد بهر کمال معنی انسان صیام
چون حیات عاشقان از مطبخ تن تیره بود
پس مهیا کرد بهر مطبخ ایشان صیام
چیست آن اندر جهان مهلکتر و خون ریزتر
بر دل و جان و جا خون خواره شیطان صیام
خدمت خاص نهانی تیزنفع و زودسود
چیست پیش حضرت درگاه این سلطان صیام
ماهی بیچاره را آب آن چنان تازه نکرد
آنچه کرد اندر دل و جان‌ های مشتاقان صیام
در تن مرد مجاهد در ره مقصود دل
هست بهتر از حیات صد هزاران جان صیام
گر چه ایمان هست مبنی بر بنای پنج رکن
لیک والله هست از آن‌ها اعظم الارکان صیام
لیک در هر پنج پنهان کرده قدر صوم را
چون شب قدر مبارک هست خود پنهان صیام
سنگ بی‌قیمت که صد خروار از او کس ننگرد
لعل گرداند چو خورشیدش درون کان صیام
شیر چون باشی که تو از روبهی لرزان شوی
چیره گرداند تو را بر بیشه شیران صیام
بس شکم خاری کند آن کو شکم خواری کند
نیست اندر طالع جمع شکم خواران صیام
خاتم ملک سلیمان است یا تاجی که بخت
می نهد بر تارک سرهای مختاران صیام
خنده صایم به است از حال مفطر در سجود
زان که می بنشاندت بر خوان الرحمان صیام
در خورش آن بام تون از تو به آلایش بود
همچو حمامت بشوید از همه خذلان صیام
شهوت خوردن ستاره نحس دان تاریک دل
نور گرداند چو ماهت در همه کیوان صیام
هیچ حیوانی تو دیدی روشن و پرنور علم
تن چو حیوان است مگذار از پی حیوان صیام
شهوت تن را تو همچون نیشکر درهم شکن
تا درون جان ببینی شکر ارزان صیام
قطره‌ای تو سوی بحری کی توانی آمدن
سوی بحرت آورد چون سیل و چون باران صیام
پای خود را از شرف مانند سر گردان به صوم
زان که هست آرامگاه مرد سرگردان صیام
خویشتن را بر زمین زن در گه غوغای نفس
دست و پایی زن که بفروشم چنین ارزان صیام
گر چه نفست رستمی باشد مسلط بر دلت
لرزه بر وی افکند چون بر گل لرزان صیام
ظلمتی کز اندرونش آب حیوان می زهد
هست آن ظلمت به نزد عقل هشیاران صیام
گر تو خواهی نور قرآن در درون جان خویش
هست سر نور پاک جمله قرآن صیام
بر سر خوان‌های روحانی که پاکان شسته اند
مر تو را همکاسه گرداند بدان پاکان صیام
روزه چون روزت کند روشن دل و صافی روان
روز عید وصل شه را ساخته قربان صیام
در صیام ار پا نهی شادی کنان نه با گشاد
چون حرام است و نشاید پیش غمناکان صیام
زود باشد کز گریبان بقا سر برزند
هر که در سر افکند ماننده دامان صیام

غزلی از علامه حسن زاده آملی در استقبال ماه مبارک رمضان

ماه رمضان آمد، نور دل و جان آمد

نور دل و جان آمد، ماه رمضان آمد

به به رم (1) از آن آمد، یکسر همه دیوان را

یکسز همه دیوان را، به به رم از آن آمد

نیروی روان آمد، مر سالک صادق را

مر سالک صادق را، نیروی روان آمد

عاشق به فغان آمد، از شوق سحرخیزی

از شوق سحرخیزی، عاشق به فغان آمد

از سوی جنان آمد، آن را که دلت خواهد

آن را که دلت خواهد، از سوی جنان آمد

چون بند گران آمد، بر گردن محرومان

بر گردن محرومان، چون بند گران آمد

از عالم جان آمد، قرآن کریم این مه

قرآن کریم این مه، از عالم جان آمد

سعدان (2) به قران آمد، از قدرش و قرآنش

از قدرش و قرآنش، سعدان به قران آمد

در مهد امان آمد، زین مه حسن نجمش

زین مه حسن نجمش، در مهد امان آمد

پی نوشتها: 1. رم: نفرت / 2. سعدان: دو ستاره مشتری و زهره

منبع: دیوان اشعار علامه حسن زاده آملی، غزل مهد امان، 23 شعبان 1388 قمری، 24 آبان 1347 شمسی

من چه دانم که چرا از تو جدا افتادم؟ (شعری از جناب فخر الدین عراقی)

من چه دانم که چرا از تو جدا افتادم؟

نیک نزدیک بدم، دور چرا افتادم؟

چه گنه کرد دلم کز تو چنین دور افتاد؟

من چه کردم که ز وصل تو جدا افتادم؟

جرمم این دان که ز جان دوست‏ ترت میدارم‏

از پی دوستی تو به بلا افتادم‏

حاصل ما زغم عشق تو نه بجز خون جگر

من بیچاره بعشق تو کجا افتادم؟

پایمردى کن و از روى کرم دستم گیر

که بشد کار من از دست و ز پا افتادم‏

تا چه کردم؟ چه گنه بود؟ چه افتاد؟ چه شد؟

چه خطا رفت که در رنج و عنا افتادم؟

چند نالم ز عراقى؟ چه کند بیچاره؟

که درین واقعه بد ز قضا افتادم‏

منبع: کلیات فخر الدین عراقى؛ صفحه 231